Czy możliwe jest dziedziczenie środków zgromadzonych w ZUS?

Część składek emerytalnych można dziedziczyć. Dotyczy to składek przekazywanych do II filaru systemu emerytalnego, czyli na konto emerytalne w ramach Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) oraz na tzw. subkonto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Natomiast środki zgromadzone na głównym koncie w ZUS nie podlegają dziedziczeniu.

- Wypłata nie następuje jednak z tzw. automatu po śmierci osoby ubezpieczonej. Żeby pieniądze od nas dostać – trzeba złożyć w ZUS wniosek. Od razu wyjaśniam, że prawo do dziedziczenia mają osoby wskazane przez zmarłego, który był członkiem OFE oraz tego, który wprawdzie do OFE nie przystąpił ale urodził się po 1968 r. Jeśli zmarły nie złożył żadnej dyspozycji dotyczącej dziedziczenia – środki wchodzą w skład masy spadkowej – informuje Wojciech Dyląg – regionalny rzecznik prasowy ZUS w woj. podkarpackim.

Czym jest subkonto w ZUS?

Subkonto stanowi część konta emerytalnego osoby ubezpieczonej w ZUS-ie. Prowadzone jest ono dla tych osób, które są członkami OFE, oraz osób, które do OFE nie przystąpiły, ale urodziły się po 1968 r. – Krótko mówiąc oznacza to, że wszyscy, którzy urodzili się przed tą datą, posiadają subkonto tylko wtedy, gdy należą do otwartego funduszu emerytalnego (OFE).

Na subkonto w ZUS (tzw. II filar) osób urodzonych po 1968 r, które nie były członkami OFE, trafia 7,3 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne. Inaczej jest, jeśli jest się członkiem otwartego funduszu emerytalnego i złożyło się w ZUS oświadczenie o przekazywaniu składek do OFE. Wtedy 2,92 proc. składki emerytalnej przekazywana jest do OFE, a 4,38 proc. na subkonto w ZUS. Każda osoba należąca kiedyś do OFE mogła to zmienić i podjąć decyzję o tym, aby całe 7,3 proc. składki emerytalnej było przekazywane wyłącznie na subkonto w ZUS. Jeśli tego nie zrobiła to taką decyzję może podjąć przy okazji kolejnego okna transferowego (najbliższe w 2024 r.)

***

Dlaczego pieniądze z OFE trafiły do ZUS?

Nastąpiło to w efekcie reformy z 2014 r., po której część środków została przeniesiona na specjalne subkonto w ZUS .Od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 r. członkowie Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) mieli możliwość zdecydowania o tym czy chcą aby ich składki nadal trafiały do OFE. Jeżeli złożyli oświadczenie, że pieniądze nadal mają płynąć na konto OFE wtedy 2,92 proc. podstawy wymiaru składek było tam nadal przekazywane. Dodatkowo, na subkoncie członka OFE w ZUS zapisywane były składki w wysokości 4,38 proc. podstawy wymiaru. W przypadku braku złożenia ww. oświadczenia składki w wysokości 7,3 proc. podstawy wymiaru składek były zapisywane tylko na subkoncie w ZUS .

***

ZASADY DZIEDZICZENIA

Składki zapisane na subkoncie lub w OFE mogą być dziedziczone przez małżonka i osoby wskazane przez zmarłego. Połowa środków zgromadzonych na subkoncie w ZUS i OFE w okresie trwania wspólności majątkowej przekazywana jest na subkonto i rachunek w OFE współmałżonka. Pozostała część dzielona jest pomiędzy osoby wskazane za życia przez ubezpieczonego. Inaczej jest gdy zmarły nie złożył żadnej dyspozycji dotyczącej dziedziczenia.

- Jeśli zmarły nie wyznaczył osób do dziedziczenia wtedy środki z subkonta wchodzą w skład spadku. Jeżeli zmarły był stanu wolnego, to wszystkie zebrane przez niego pieniądze i w OFE i na subkoncie są wypłacane osobom wskazanym za życia lub ustawowym spadkobiercom.

ZMIANA DYSPOZYCJI NA WYPADEK ŚMIERCI

Osoby, które są członkami OFE, a także osoby, które urodziły się po 31 grudnia 1968 r. i nie przystąpiły do OFE, mogą za życia zarówno wskazywać osoby do dziedziczenia jak i dokonywać zmian osób uposażonych i zmieniać ich udział procentowy w dziedziczeniu zgromadzonych środków. Warto na bieżąco aktualizować dane adresowe osób uprawnionych do dziedziczenia.
Osoby, które są członkami OFE, nawet, jeśli zadecydowały o zaprzestaniu odprowadzania składek do OFE taką zmianę dyspozycji powinny zgłosić w OFE.

GDZIE ZŁOŻYĆ WNIOSEK O WYPŁATĘ?

Gdy zmarły osiągnął wiek emerytalny (wtedy już wszystkie składki z konta w OFE są na subkoncie w ZUS) lub ma subkonto w ZUS i nie jest członkiem OFE, podział środków na wniosek osoby uprawnionej zaczyna się w ZUS. W pozostałych przypadkach w OFE.

- Warto, więc wiedzieć, do którego OFE należała bliska nam osoba, gdyż w obecnym stanie prawnym ZUS może udzielić informacji małżonkowi lub dzieciom osoby zmarłej odnośnie jej członkostwa w OFE jedynie na podstawie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, lub zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia.

Jeśli podział środków zaczyna się w OFE, to w ciągu 14 dni od dokonania tego podziału, otwarty fundusz emerytalny powinien poinformować ZUS o osobach, na których rzecz podzielił środki zgromadzone na rachunku w OFE i ich udziale w tych środkach. Następnie ZUS w ten sam sposób podzieli środki zapisane na subkoncie podziału. Decyzję podejmie w ciągu trzech miesięcy.
Aby uzyskać wypłatę z subkonta w ZUS, nie trzeba korzystać z pośredników (firm). Wystarczy przyjść do ZUS i złożyć odpowiedni wniosek. Formularze dotyczące subkonta są dostępne na stronie www.zus.pl

O CZYM ZUS INFORMUJE?

• ZUS informuje osobę ubezpieczoną, która nie zawarła umowy z OFE, o tym, że musi ona złożyć pisemne oświadczenie o stosunkach majątkowych między nią a jej współmałżonkiem oraz o tym, że może wskazać osoby uprawnione do otrzymania środków po jej śmierci. Warto z tego skorzystać. Jeśli nie ma takiego wskazania, wówczas środki zapisane na subkoncie wchodzą do masy spadkowej.

• W przypadku śmierci osoby, która nie była członkiem OFE i dla której ZUS prowadził jedynie subkonto, ZUS – na podstawie jej wskazania – informuje osoby uprawnione do otrzymania środków zgromadzonych na subkoncie tej zmarłej osoby o tym, że mogą one złożyć wniosek o wypłatę, mimo że przepisy nie nakładają na ZUS takiego obowiązku.

Wojciech Dyląg
regionalny rzecznik prasowy ZUS
w województwie podkarpackim