Dla kogo i na jakich zasadach renta socjalna?

Na Podkarpaciu ZUS wypłaca 17 746 rent socjalnych (jasielski Oddział ZUS: 5573, rzeszowski: 12173).

Od marca 2023 wysokość renty socjalnej wynosi 1588,44 zł brutto, czyli jest równa kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jak co roku jej kwota wzrośnie 1 marca.

Renta socjalna jest świadczeniem, którego przyznanie nie zależy od stażu pracy lub tego czy się mieszka w Polsce, chyba że się jest cudzoziemcem. Żeby ją dostać trzeba złożyć wniosek i spełnić określone warunki. Obecnie w całym kraju rentę socjalną z ZUS-u dostaje niespełna 300 tys. osób, w tym w województwie podkarpackim ponad 17,7 tysiąca. Finansowana jest z budżetu państwa, a nie z FUS. Jeszcze do końca lutego wynosi 1588,44 zł brutto i podlega corocznej waloryzacji od 1 marca – informuje Wojciech Dyląg, regionalny rzecznik prasowy ZUS w woj. podkarpackim.

Renta socjalna jest pomyślana jako wsparcie dla osób, które nie nabyły uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunkiem przyznania renty socjalnej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest pełnoletność oraz całkowita niezdolność do pracy, która powstała z powodu naruszenia sprawności organizmu w okresie "od dzieciństwa" do ukończenia nauki.

Rzecznik wyjaśnia procedury związane z otrzymaniem renty socjalnej:  Rentę socjalną mogą otrzymać osoby pełnoletnie, u których lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS stwierdzi całkowitą niezdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18. roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej − przed ukończeniem 25. roku życia, w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Za osobę pełnoletnią uważa się nie tylko osobę, która ukończyła 18 lat, ale również kobietę, która zawarła związek małżeński po ukończeniu 16 lat.

Renta socjalna może zostać przyznana na stałe - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała lub na czas określony - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

- Należy pamiętać, że renta socjalna może być łączona z rentą rodzinną lub świadczeniem pieniężnym przyznanym członkowi rodziny funkcjonariusza lub żołnierza zawodowego, którego śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia. W sumie wysokość obu świadczeń nie może przekroczyć dwukrotności kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W momencie przekroczenia tej kwoty obniżamy wysokość renty socjalnej. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być jednak niższa niż 10 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy - wyjaśnia Wojciech Dyląg.

Według rzecznika, przyznanie i pobieranie renty socjalnej nie jest uzależnione od spełnienia warunku przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Renta przysługuje m.in. osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które przebywają czasowo za granicą gdyż tam się uczą lub są w odwiedzinach u rodziny.

Osoby, które dostają rentę socjalną, mogą pracować. Muszą jedynie pamiętać o obowiązujących progach przychodu, które powodują zmniejszenie bądź zawieszenie wypłaty tego świadczenia. Limity zarobkowe zmieniają się co 3 miesiące. 

- W momencie, gdy osoba dostająca rentę socjalną podejmie pracę powinna powiadomić nas o podjęciu pracy zarobkowej i osiąganych przychodach. Powinna także pamiętać o limitach dochodów – dodaje rzecznik.

Od grudnia 2023 r. do lutego 2024 r. granicą bezpiecznego dorabiania jest kwota 5036,50 zł brutto. Zarobki do tej kwoty miesięcznie nie spowodują zmniejszenia wypłacanej przez ZUS renty. Natomiast, żeby Zakład nie wstrzymał wypłaty świadczenia, dodatkowy miesięczny przychód nie powinien być wyższy niż 9353,50 zł brutto.

Renta socjalna nie będzie przysługiwać osobie, która ma ustalone prawo między innymi do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego czy pobiera świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych. Renta nie będzie przysługiwać także osobie, która jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych. Renta socjalna nie będzie przysługiwać także w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności.

Jeżeli wnioskodawca ubiega się o rentę socjalną i jednocześnie jest uprawniony do renty rodzinnej, której wysokość nie przekracza 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, to przysługuje mu prawo do obydwu tych świadczeń.  

Łączna wysokość renty rodzinnej i renty socjalnej  lub  świadczenia pieniężnego przyznanego członkowi rodziny funkcjonariusza lub żołnierza zawodowego, którego śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia i renty socjalnej nie może przekraczać 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jest to aktualnie kwota 3176,88 zł brutto (do 29 lutego br.). Jeśli łączna kwota obu świadczeń przekroczy 3176,88 zł brutto, ZUS obniży rentę socjalną.  Obniżona renta socjalna nie może być jednak niższa niż 10 proc. najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy, czyli 158,84 zł brutto.
Zakład nie przyzna renty socjalnej osobie, która pobiera już rentę rodzinną lub ww. świadczenie pieniężne w kwocie wyższej niż 200 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. 

Wojciech Dyląg
regionalny rzecznik prasowy 
w województwie podkarpackim